Inzetten op behoud van het huidige niveau
Een kern als Marken mag zich verheugen op een goed niveau aan voorzieningen. Maar het is niet vanzelfsprekend dat dit niveau in de toekomst gehandhaafd blijft. Zeker in het licht van een krimpende bevolking komen voorzieningen onder druk te staan. Alleen als we alert blijven op ontwikkelingen die nu al gaande zijn en ontwikkelingen die naar verwachting zullen plaatsvinden, is het mogelijk de voorzieningen voor iedereen toegankelijk te houden.
Huidige situatie
Binnen de ouderen- en medische zorg zijn twee ontwikkelingen zichtbaar die direct invloed hebben op de kwaliteit en de betaalbaarheid van de zorg. Willen we de voorzieningen op Marken op het huidige niveau consolideren, dan is het cruciaal de vinger aan de pols te houden en daar waar nodig maatregelen te nemen om negatieve effecten tegen te gaan.
De eerste ontwikkeling is direct een gevolg van de Wet maatschappelijk ondersteuning (Wmo) die als doel heeft dat iedereen kan meedoen aan de maatschappij en zolang mogelijk zelfstandig kan blijven wonen. Waar vroeger het intrekken in het bejaardentehuis op 65-jarige leeftijd eerder gewoonte dan uitzondering was, is met de invoering van de Wmo het accent verschoven naar het consolideren van de thuissituatie. Dat heeft natuurlijk impact op een bevolking die ook op Marken vergrijst. In de hechte gemeenschap die Marken is, zou het begrip mantelzorg uitgevonden kunnen zijn. Maar er komt een moment dat ook hier de rek eruit is en externe hulp noodzakelijk.
De tweede ontwikkeling is het behoud van medische zorg op het huidige niveau: huisarts, tandarts, apotheek, fysio, et cetera. De twee zittende huisartsen gaan binnen afzienbare tijd met pensioen. Dat lijkt een goed moment om de praktijkruimte en de huisvesting van de artsen in het Buurthuis tegen het licht te houden. Het medisch centrum is in de huidige staat niet meer van deze tijd. Eventueel uitwijken naar dorpshuis Het Trefpunt is een optie die ook goed zou zijn voor de exploitatie van het dorpshuis zelf.
Om deze tweede ontwikkeling nader vorm te geven zal eerst onderzocht moeten worden wat de huidige ontwikkelingen en lange termijn plannen van het dorpshuis zijn om vervolgens vast te stellen of er op termijn überhaupt wel mogelijkheden zijn. Daarnaast speelt gemeente Waterland vanuit haar verantwoordelijkheid op Wmo-gebied, en het feit dat zij eigenaar en verhuurder is van het huidige Buurthuis, uiteraard een grote rol bij deze afwegingen.
Wat betreft de eerste ontwikkeling kan gedacht worden aan het ombouwen van het Buurthuis tot een kleinschalig woon-/zorgproject waar ouderen permanent redelijk zelfstandig en voor eigen rekening wonen met ondersteuning van een vaste staf van (ondernemende) zorgverleners. Wat natuurlijk ook kan, is een verbinding zoeken met de thema’s Jeugd en Wonen en het Buurthuis juist verbouwen tot appartementen voor jongeren. Voor langer zelfstandig thuis wonen moeten dan andere opties op Marken worden onderzocht. Duidelijk is wel dat er nu al in de breedte nagedacht moet worden over dit soort thema’s om in de toekomst de juiste keuzes te maken. Op Marken zijn de opties gering vanwege bijvoorbeeld de bouwbeperkingen.
Wat willen we bereiken
Een levensloopbestendig Marken waar bewoners van geboorte tot overlijden wonen en leven en waar alleen specialistische zorg buiten Marken plaatsvindt.
Hoe doen we dat
Allereerst bouwen wij vanuit de werkgroep in 2015 een netwerk op met alle betrokken partijen. Dit om kenbaar te maken dat er een werkgroep medische- en ouderenzorg Marken bestaat en via persoonlijke contacten ingangen te vinden om doelstellingen vanuit deze visie kenbaar en bespreekbaar te maken. Uiteraard zijn er al diverse lopende contacten via de leden van de werkgroep. Zo zitten er bestuursleden van Stichting Welzijn Ouderen Marken (SWOM) in de werkgroep en heeft ook een lid van de werkgroep zitting in de Wmo-raad. Verder is ook de kerk via een kerkenraadslid vertegenwoordigd. Daarnaast heeft De Eilandraad zelf al contact met de Wmo-beleidsadviseur van de gemeente Waterland.
Voor gemeente Waterland wordt 2015 vooral een overgangsjaar waarin de definitieve uitvoeringsorganisatie gestalte krijgt en de consequenties van de opgelegde bezuinigingen zichtbaar worden. Met behulp van de SWOM en de kerk heeft de werkgroep een goed zicht op wat er bij ouderen speelt. Zij fungeert als de ogen en oren voor bewoners die behoefte hebben aan mantelzorg maar dat niet zelf kunnen organiseren; maar vaak ook niet willen ontvangen ook al wordt de drempel tot deze zorg verlaagd. Geconstateerd wordt dat voor activiteiten van WonenPlus op Marken simpelweg te weinig animo is waardoor deze professionele dagbesteding alleen in Monnickendam wordt aangeboden. Dit kan uiteraard ook te maken hebben met gebrek aan volume op Marken. Ook dit moet nader worden onderzocht. Uiteraard moet de toekomst in dit onderzoek worden betrokken omdat op basis van demografische ontwikkelingen de verwachting is dat de bevolking nog meer ouderen zal herbergen.
Zodra duidelijk is wat de inhoud en omvang van de zorgvraag is, en daarna wat er naast professionele zorg aan mantelzorg nodig is, ligt er een kans om mantelzorgactiviteiten voor niet-lijfelijke zorg te bundelen en te koppelen aan vrijwilligers en inwoners van Marken. De lijfelijke mantelzorg is uiteraard voorbehouden aan persoonlijke relaties van de zorgbehoevenden. Feitelijk kan het organiseren van niet-lijfelijke zorg ook nu al op basis van de huidige zorgvraag. Denk dan aan werkzaamheden als boodschappen doen en tuinonderhoud, maar bijvoorbeeld ook aan het helpen bij professionele dagbesteding van WonenPlus. Daarvoor moet op korte termijn een inventarisatie worden gemaakt.
Bij niet-lijfelijke mantelzorg kunnen vooral ook inwoners, die vanuit hun uitkeringssituatie conform de nieuwe Participatiewet een tegenprestatie moeten leveren, worden betrokken. Ook dit moet nader onderzocht worden. Dus bijvoorbeeld hoeveel mensen op Marken zouden een tegenprestatie moeten leveren vanuit deze Participatiewet, wat zijn hun beperkingen en hoe is dat te koppelen aan eventueel centraal gecoördineerde nietlijfelijke mantelzorg. Vooral de gemeente Waterland moet hier het initiatief voor nemen vanuit haar verantwoordelijkheid voor de Participatiewet maar ook om verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid goed te borgen waar het gaat om inzet van vrijwilligers. Verder is er een vrijwilligersbank binnen de gemeente Waterland waar aansluiting bij kan worden gezocht.
Wat betreft de bij de huidige situatie reeds genoemde twee ontwikkelingen, is het belangrijk om daar benoemde acties gezamenlijk ter hand te nemen. Dit betekent met alle betrokken partijen in gesprek gaan over de locatie van het medisch centrum en het mogelijke kleinschalige woon-/zorgproject op Marken. Belangrijkste spelers hierin zijn de gemeente Waterland, de huidige zorgverleners die nu in het Buurthuis gevestigd zijn, dorpshuis Het Trefpunt en mogelijk kleine zelfstandige partijen die eventueel een kleinschalig woon-/zorgproject op Marken willen omarmen. Doel is win-winsituaties te bereiken waar de thema’s Jeugd en Wonen, met betrekking tot realiseren van definitieve jongerenwoningen op Marken, uiteraard ook in ogenschouw worden genomen.
Tot slot wil De Eilandraad zich sterk maken en ondersteunend zijn bij het ontwikkelen van een zorghotel met 24- uurs zorg naast de Patmoskerk. Deze 24-uurs zorg wordt ingezet voor alle hulpbehoevenden op Marken. Feitelijk dus een combinatie van een zorghotel met een steunpunt van thuiszorg van waaruit Marken goed en tijdig bediend wordt. Geconstateerd is echter dat een dergelijk project van Evean voorlopig niet kansrijk is. Binnen het Bestemmingsplan Marken 2013 is er echter wel al een wijzigingsbevoegdheid opgenomen om dit zorghotel direct naast de Patmoskerk te realiseren.
Wat is onze opdracht
Het is juist aan de gemeente Waterland om zich diepgaand met deze materie bezig te houden waarbij de Eilandraad kan ondersteunen. De diverse zorginstanties zullen uiteindelijk, samen met gemeente Waterland, diverse initiatieven uit moeten werken. De Eilandraad ziet het vooral als haar taak om bewoners bewust te maken van deze onderwerpen en hen regelmatig te informeren over de stand van zaken. Daarnaast zet De Eilandraad deze onderwerpen waar nodig op de agenda bij de diverse betrokken instanties. Dit vooral ook door een netwerk aan te leggen zodat tijdig de juiste informatie wordt uitgewisseld en uiteraard tijdig aan de bel wordt getrokken bij dreigende knelpunten.
In hoofdlijnen zijn er zes sporen waarlangs wordt gewerkt:
- Behoud huidige medische voorzieningen op Marken
- Beter faciliteren langer thuis wonen (thuiszorg, maar ook woningaanpassingen)
- Behoud en versterken van activiteiten zoals SWOM en WonenPlus
- Verbeteren beschikbaarheid 24/7-zorg vanuit een vast team
- Mantelzorg bundelen voor niet-lijfelijke zorg (kansen Participatiewet?)
- Onderzoek doen naar opties kleinschalig woon/zorgproject (o.a. in Buurthuis)
Hoe organiseren we dat
Medische- en ouderenzorg hebben voortdurend de aandacht van De Eilandraad. Met behulp van de werkgroep Medische- en ouderenzorg, als informatie- en adviesplatform voor vrijwilligers, inwoners en professionals, zetten we hoog in op het behoud van het huidige niveau van voorzieningen. Deze werkgroep legt vanuit haar verder uit te bouwen netwerk verbindingen met medisch professionals, vertegenwoordigers van zorgaanbieders, woningaanbieders en de beleidsambtenaar van de gemeente Waterland. Waar het gaat om daadwerkelijk tot stand brengen van initiatieven zullen vooral deze laatst genoemde professionele partijen de kar moeten trekken.
Wat verwachten wij van gemeente Waterland
Een goede voorbereiding en uitvoering van de overgang van verantwoordelijkheden van het Rijk naar de gemeente en de verzekeraars. Het sluiten van realistische contracten met zorgaanbieders zoals Evean, Buurtzorg en Zorgcirkel. Verder dient de gemeente in gesprek te gaan met zorgaanbieders over de vraag hoe Marken met bijvoorbeeld 24-uurs-zorg op afroep meer levensloopbestendig gemaakt kan worden. Ook verwachten wij dat gemeente Waterland het voortouw neemt ten aanzien van een aantal in deze visie benoemde onderzoeken of daar haar medewerking aan verleent na een verzoek van de werkgroep daartoe. Tot slot dient de gemeente ook randvoorwaarden te formuleren en te borgen waarbinnen het omvormen tot dan wel verhuizen naar zorgwoningen op Marken beter mogelijk wordt. Mantelzorgers kunnen dan blijvend dicht bij huis hun vrijwilligerswerk doen.
In de begroting 2015 staat over dit thema: ‘De afdeling Zorg & welzijn gaat ervan uit dat de burgers van Waterland naar vermogen verantwoordelijkheid nemen voor het eigen welzijn en dat van hun naasten. De afdeling stelt zich ten doel om burgers te ondersteunen en te compenseren die hiertoe niet in staat zijn en geen naasten hebben die hen kunnen ondersteunen’. Hier houden we de gemeente aan.